Üzüm Budama Nasıl Yapılır?

Üzüm bağlarında doğru ve zamanında budama, üzümün kalitesini ve verim rekoltesini artırmak amacıyla yapılmaktadır. Zamanında ve uygun şekilde budanmayan üzüm bağlarında verim kaybı kaçınılmaz olacaktır. Üzüm yetiştiriciliği bilgi, beceri ve tecrübe gerektiren bir iştir ve üzüm budama işlemi toprak verimliliğinden iklim şartlarına kadar birçok konuya hakim olmayı gerektirir. Üzümün cinsine ve iklim şartlarına uygun budama, bitkinin azami düzeyde ürün vermesini sağlamak açısından önemli bir yer tutmaktadır. Üzüm budamanın asıl amaçlarından biri de asmanın gelişimini dengelemek ve verimi artırmaktır. Genel anlamda bilgi ve tecrübe gerektiren üzüm budama konusu, birçok kişinin tecrübeye dayalı olarak yaptığı, fakat bilimsel metotlarının pek fazla bilinmediği bir gerçektir.

Üzüm budamanın asıl amacı, asmanın ürün veren çubuklarını asma üzerinde ve asmalar arasında dengeli olarak ve belli bir sayıda dağıtıp yerleştirmek, toprak işleme, ilaçlama ve hasat dönemleri için kolaylık sağlamak, asma üzerindeki yaprak ve salkım oranını dengede tutmak ve bunun uzun süre korunmasını sağlamaktır. Üzüm budama, yapılış zamanına göre kış budaması ve yaz budaması olarak iki şekilde yapılmaktadır.

Kış budaması, üzümler hasadı sonrası asmalarda yaprakların dökülmesinden taze gözlerin sürmesine kadar geçen dönemde yapılmaktadır. Orta Anadolu gibi don tehlikesi bulunan bölgelerde budama daha geç, Ege ve Akdeniz gibi ılıman iklime sahip don tehlikesi bulunmayan bölgelerde ise daha erken yapılır. Kış budaması sırasında dikkat edilmesi gereken husus, budama sonrası bırakılacak olan dalların gelişme durumudur. Budama sonrası bırakılacak dalların gelişiminin iyi olması, bırakılacak dallarda herhangi bir hastalık belirtisinin olmamasıdır.

Yaz budaması, asmanın büyüme dönemine uygun olarak, yeni sürmüş tomurcukların alınması, yeni sürgünlerin kısaltılması, yaprakların ve dip sürgünlerinin alınması işlemlerine denir. Üzüm bağında uygulanan başlıca yaz budamaları şunlardır:

• Filiz Alma: Asmaların yaşlı bölgelerinden çıkan istenmeyen filizlerin ve salkımı olmayan sürgünlerin alınması işlemidir. Bu şekilde salkımı olmayan dallar yerine, asmanın gücünün salkım ve dallara gitmesi sağlanır ve ilkbaharla birlikte son salkımların dallarda görülmesinden hemen sonra yapılır.
• Salkım Seyreltme: Üzüm asması üzerinde bulunan fazla salkımların tane tutumundan hemen sonra alınarak seyreltilmesi işlemidir. Salkım seyreltme işlemindeki amaç, tane iriliğinin ve verimin artırılmasıdır. Salkım seyreltme daha çok salkımı çok iri ve sıkı salkımlı çeşitlerde uygulanmaktadır.
• Yaprak Seyreltme: Güneşlenmenin yeterli düzeyde olmadığı sık dikimlerde çubuğun havalanması, hastalık kontrolünün daha kolay yapılması ve salkımların olgunlaşması için salkım çevresinde bulunan olgunlaşmış yaprakların temizlenmesidir.

Üzüm budamada dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar vardır. Bunlar:

• Asmanın sağlıklı ve güçlü olması için hastalıklı ve zayıf dallar mutlaka budanmalıdır.
• Budama esnasında kullanılacak aletlerin temiz ve keskin olması, enfeksiyon riskini azaltacaktır.
• Budama işlemi bitkilerin dinlenme döneminde yapılmalıdır, bu dönem genellikle sonbahar ve kış aylarıdır.
• Budama sonrası bitkilerin sulama ve gübreleme ihtiyaçları düzenli olarak karşılanmalıdır.
• Her budama işlemi sonrasında bitkinin genel durumu gözlemlenmeli ve gerektiğinde ek müdahaleler yapılmalıdır.

Bütün bu bilgiler ışığında, üzüm budama işlemi hem asmanın sağlıklı gelişimi hem de yüksek verim ve kaliteli ürün elde edilmesi açısından son derece önemlidir. Bilimsel yöntemlerle ve doğru tekniklerle yapılan budama işlemleri, üzüm bağlarının uzun ömürlü olmasını ve sürdürülebilir bir verimlilik sağlamasını garantiler.